หนังสือแสดงกิจจานุกิจ เจ้าพระยาทิพากรวงษ์มหาโกษธิบดี (ขำ บุนนาค) ๑ใน ๑๐๐ หนังสือดีที่คนไทยควรอ่าน

   ในบรรดาหนังสือที่ “โครงการวิจัยเพื่อคัดเลือกและแนะนำหนังสือดีในรอบศตวรรษ” ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ในช่วงปี พ.ศ. 2540-2541 คัดเลือกให้เป็น 1 ใน 100 ของหนังสือดีที่คนไทยควรอ่านนั้น หนังสือ “แสดงกิจจานุกิจ” ซึ่งเขียนโดยเจ้าพระยาทิพากรวงษ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) นับเป็นหนังสือที่มีอายุเก่าแก่ที่สุด ในจำนวนหนังสือทั้ง 100 เรื่องที่ถูกคัดเลือกมา

เจ้าพระยาทิพากรวงษ์ (ขำ บุนนาค) ได้เรียบเรียงหนังสือเล่มหนึ่งซึ่งให้ชื่อว่า “หนังสือแสดงกิจจานุกิจ” โดยท่านได้เลือกสรรเอาแต่สิ่งซึ่งในสมัยนั้นยังไม่เป็นที่ทราบกันทั่วๆไป เช่น ทางวิทยาศาสตร์ ทางภูมิศาสตร์ และทางศาสนาเปรียบเทียบ และโดยเหตุที่สมัยนั้น (ในรัชกาลที่ 4) พวกนักสอนศาสนาต่างประเทศก็เริ่มแสดงความหักหาญโจมตีพระพทุธศาสนาว่าเป็นศาสนาล้าหลัง เหมาะสำหรับชนชาติที่ด้อยพัฒนาเท่านั้น ท่านพระยาผู้นี้จึงได้รวบรวมสิ่งที่เป็นแก่นของพระพุทธศาสนา และเหตุผลมาหักล้างข้อกล่าวหา คารมที่ท่านโต้ตอบทำให้หมอสอนศาสนาเหล่านั้นไม่ว่าชาวเยอรมันหรือชาวอเมริกาต้องจำนานต่อคำชี้แจง